Geen idee welke kant het op moet met je loopbaan? Dit is hoe je de juiste beslissing neemt.

Neemt ons brein ons soms in de maling? En wat voor gevolgen heeft dat voor de kleine en grote beslissingen die we in een mensenleven maken?

​In “Ons feilbare denken” (Thinking, fast and slow) neemt Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman onder de loep wat er zich zoal in onze hersenpan afspeelt als we voor een keuze gesteld worden.

​Zijn conclusies zijn even verrassend als belangrijk, want eens je je eigen brein doorgrondt, kan je het een stapje voor zijn.

Les 1: ons gedrag wordt bepaald door 2 denk-systemen

Kahneman beschrijft in het eerste deel van zijn werk de twee systemen die ons denken bepalen.
 
Systeem 1 is het automatische, intuïtieve denken. Het denken en handelen vanuit je “buikgevoel”. Het is wat overblijft van onze oerinstincten. Het is dit systeem dat je doet beslissen om ergens anders in de metro te gaan zitten als een verdacht figuur opstapt. Het feit dat je geen twee keer moet nadenken om te maken dat je wegkomt als een vrachtwagen naar je toetert, hebben we ook aan dit systeem te danken.  

Systeem 2 is een heel ander soort denken: het is een heel bewust en weloverwogen vorm. Het is het systeem dat je gebruikt om je aandacht te focussen op een bepaald probleem en het te analyseren.  

Die twee systemen zijn in constant conflict over wie de broek draagt in jouw lieftallige hoofd. En de uitkomst van dat conflict bepaalt op zijn beurt hoe jij jou gedraagt. 

Les 2: Je brein is lui en dat zorgt ervoor dat je fouten maakt

Hoe rationeel we ook denken te zijn (en dus denken beroep te doen op Systeem 2), een verpletterende hoeveelheid beslissingen is gebaseerd op wat Systeem 1 ons ingeeft. Dit zijn shortcuts die ons brein neemt, en die zijn ook absoluut noodzakelijk om ons brein niet te oververhitten. Het is de weg van de minste weerstand, de weg van de efficiëntie.

Systeem 2 neemt de zaken over wanneer een en ander ingewikkeld wordt en heeft meestal het laatste woord.
 
Maar soms nemen we beslissingen met Systeem 1, vooral als een beslissing makkelijker lijkt dat die in werkelijkheid is. En dan maken we fouten.
 
Een klein voorbeeldje ter illustratie. Een tennisracket en een bal kosten samen €1,10. Het racket kost €1 meer dan de bal. Hoeveel kost de bal?

Denk er even over na.

Hebbes?

Als je initiële antwoord €0,10 is, dan moet ik je teleurstellen. Je hebt je in de luren laten leggen door Systeem 1.
 
Bereken het nog eens rustig opnieuw en dan kom je snel tot de conclusie dat de bal €0,05 moet kosten. Dat maakt dat het racket €1,05 moet kosten, samen dus €1,10.
 
Systeem 1 dacht dat het het raadseltje makkelijk kon oplossen en leidt jou zo tot een foute conclusie. 

Les 3: door onze afkeer van verlies, missen we heel wat opportuniteiten

​Er is nog een patroon in ons denken waarmee we onszelf wel eens stokken in de wielen steken: de afkeer van verlies.

Kahneman stelt in elk van zijn colleges voor om een muntje op te werpen. “Bij kop, verlies je $10,” zegt hij. “Hoeveel zou je moeten krijgen bij winst opdat de gok acceptabel wordt?”. Het resultaat? De meesten willen minstens $20 krijgen bij winst vooraleer ze de gok overwegen. (Pikant detail: als hij het voorstelt aan CEO’s en topmanagers en de bedragen vermenigvuldigt met 1000, dan gaat exact dezelfde conclusie op).

Met andere woorden: we zijn bereid om heel wat geld op tafel te laten liggen om de kans dat we verliezen uit de weg te gaan. En dat is soms zonde van de opportuniteiten…

Jouw droomjob vormgeven: systeem 1 of 2?

​
​Als het gaat over je job vormgeven, dan is het van het grootste belang dat je niet blijft hangen in Systeem 1. Die auto-piloot mag dan wel handig zijn om de vijandigheid in de stem van je directe concullega te detecteren, de keuze van een job die bij jou past vergt wat geavanceerder denkwerk.  

Dan is het net belangrijk om dat tragere en bewustere Systeem 2 in te schakelen. Trek dus snel genoeg aan de rem als Systeem 1 je ondoordacht tot de verkeerde conclusies leidt.

Jezelf bewust worden van je eigen aversie voor verlies is ook bijzonder waardevol. We hebben allemaal de neiging om het veilige status quo (de gouden kooi!) te verkiezen boven de risicovolle sprong naar iets nieuws, iets anders. Jezelf bewust worden van die neiging en de twijfels die dat bij je oproept, kan je helpen om alles in perspectief te plaatsen en een betere beslissing te nemen.

Kan je bij al dat denken over jouw loopbaan – fast and slow – een sparring partner gebruiken? Laat je niet in de maling nemen door je eigen brein en doe beroep op een professionele job coach!